مطابق تعالیم قرآنی و از نگاه اهل بیت (ع) آنطور که در آموزه های آنها تجلی یافته ، پدر و مادر از مقام والایی برخوردارند و احسان به پدر و مادر بلافاصله پس از سفارش به توحید قرار گرفته است. رفق و مدارا در تعالیم سازنده امام سجاد (ع) از جایگاه بالایی یبرخوردار است و آن حضرت در مناسبتهای مختلف به این امر توصیه کرده اند. در یکی از این توصیه ها، امام (ع) روشهای رفق و مدارا با پدر و مادر را یاد آور می شوند. ایشان توصیه می کنند که با توجه به منزلت والای پدر و مادر، در رفتار با آنها باید توجه داشت و چنان رفتار نکنیم که سبب آزردگی آنها شود. باید با رفتارهای شایسته و رفق و مدارا سبب خوشحالی آنها شویم.
امام سجاد(ع) در دعای بیست و چهارم صحیفه با بیان مقام والای پدر و مادر در این باره می فرماید: بار خدایا! مرا چنان گردان که از ابهت پدر و مادر بترسم؛ مانند ترسیدن از پادشاه ستم کار و با ایشان خوش رفتاری کنم؛ همچون خوش رفتاری مادری مهربان. و فرمانبری و نیکوکاری ام را به آنان در نظرشان از خوابِ خواب آلوده، خوش تر و در دلم از آشامیدن تشنه، گواراتر گردان تا خواسته آنها را بر خواسته خود برگزینم و خشنودی ایشان را بر خشنودی خویش جلو اندازم و نیکی شان را درباره خود هر چند اندک باشد، بسیار شمارم و نیکی خویش را درباره آنها هر چند بسیار باشد، کم بدانم.
بار خدایا! صدایم را در برابر ایشان آهسته و سخنم را خوشایند و خویم را نرم ساز و دلم را بر آنها مهربان کن و مرا به ایشان سازگار و بر آنان رحیم گردان.

تکریم فرزند، عامل موفقیت
امام سجاد(ع) در مقابل، توجه به عواطف و احترام به فرزندان را هم از وظایف والدین دانسته اند. بی شک یکی از نیازهای طبیعی کودک، احترام گزاردن به شخصیت او است و برآورده شدن این نیاز طبیعی کودک در خانواده سبب ایجاد احساس آرامش، اعتماد به نفس در وی می شود و با استفاده از استعدادهای نهفته اش می تواند با دلگرمی و امید به موفقیت، در مسیر زندگی گام بردارد. علاوه بر این کودکی که مورد تکریم و احترام خانواده باشد، احترام به دیگران را که یک خصلت پسندیده است، از آنان می آموزد. از این رو امام سجاد علیه السلام در دعای بیست و چهارم صحیفه در حق والدین چنین می فرماید: وَ اَثِبْهُما عَلی تَکْرِمَتی؛ و آنان را در گرامی داشتنم پاداش ده».(4) از این سخن بر می آید که رعایت احترام فرزندان و تکریم شخصیت آنها آنقدر مهم است که امام (ع) در قبال آن برای والدین درخواست پاداش می کند.
امام(ع) همچنین فرزندان را زینت مجلس و زنده نگه دارنده یاد و نام والدین به شمار می آورد و این، نوعی احترام و تکریم به فرزند است. در فرازی با اشاره به این مسئله مهم تربیتی می فرماید: وَ زَیِّنْ بِهِمْ مَحْضَری وَ اَحْیِ بِهِمْ ذِکری؛ و مجلس مرا به ایشان بیارای و یاد مرا به آنها زنده بدار.
امام سجاد علیه السلام در فرازی دیگر به برخی وظایف والدین در برابر فرزندان اشاره می کند که رعایت این وظایف، سبب احترام و تکریم به شخصت فرزند نیز می شود. ایشان با اشاره به اموری که سبب احترام به فرزند می شود، می فرماید: وَ اَعِنیَّ علی تَربِیَتِهِمْ وَ تَأدِیبِهمْ وَ بِرِّهِمْ؛ و مرا برای پرورش آنها و با فرهنگ کردنشان برای نیکی کردن به ایشان یاری فرما.

منابع:
1. تربیت اسلامى، ص 292.
2. صحیفه سجادیه ، دعاى 24، 25.